Fortepian czy pianino?

Fortepian i pianino są najpopularniejszymi akustycznymi instrumentami klawiszowymi. Chociaż można łatwo je odróżnić na pierwszy rzut oka, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, co je charakteryzuje.Masz dylemat: fortepian czy pianino? Wyjaśniamy, czym różnią się od siebie, co warto o nich wiedzieć oraz który z instrumentów będzie lepszy na początek!

Fortepian czy pianino?

Nie wiesz, co będzie lepsze – fortepian czy pianino? Dla osób początkujących raczej zaleca się mniejsze i tańsze pianino. Fortepian jest zdecydowanie większy, a do tego więcej kosztuje. W dalszej części artykułu dokładnie opisujemy historię powstania obu instrumentów oraz wyjaśniamy, co jeszcze je różni.

Historia powstania fortepianu

Pierwsza wzmianka o fortepianie, a dokładnie instrumencie „piano e forte” (z wł. „cicho i głośno”) pochodzi z roku 1598 – pojęcie pojawiło się w liście Paliariona do księcia Modeny. Nie ma jednak pewności, co dokładnie miał na myśli.

Fortepian wywodzi się z klawikordu. Za twórcę pierwszego modelu uznawany jest Bartolomeo Cristofori. Źródła podają różne daty oficjalnego wypuszczenia nowego instrumentu na rynek, między latami 1689 a 1709. Najstarszy zachowany egzemplarz pochodzi z 1720 r.

Pierwszy fortepian, nazywany clavicembalo col piano e forte, miał podwójne struny rozciągnięte na drewnianej ramie, zamknięte w prostokątnym korpusie. Początkowo instrument nie wzbudził większego zainteresowania. Popularność przyniósł mu dopiero artykuł Scipione Maffeiego, w którym z fascynacją opisał szczegóły techniczne fortepianu i wywołał zainteresowanie tematem wśród rzemieślników z całej Europy. W tym czasie Gottfried Silbermann z Niemiec ulepszył mechanizm, dodając m.in. system odłączania tłumika. Co ciekawe, Jan Sebastian Bach w 1730 r. nie interesował się fortepianem i zwrócił na niego uwagę dopiero na ulepszony model z 1747 r.

W kolejnych latach instrument zyskał wielu miłośników, a w całej Europie powstały firmy zajmujące się produkcją fortepianów. Najsłynniejszymi były m.in. Schidemayer (1735), Francisco Perez Mirabel (1745), Stein (1748) oraz Thomas Gullifold (1750).

Historia powstania pianina

Pianino wywodzi się m.in. z klawicyterium oraz oczywiście fortepianu. Pierwszy instrument tego typu miał zbudować Jan Schmidt z Salzburga pod koniec XVIII w. lub na początku XIX w. Pianino o naciągu skośnostrunnym stworzył w 1802 r. Th. Lond. Mechanizm następnie ulepszył i opatentował Robert Wornum w 1826 r. Ważne modyfikacje wprowadzali także m.in. Carl Bechstein, Julius Blüthner, Ignaz Bösendorfer oraz Ignaz Pleyel. Instrument jest produkowany w niemalże niezmienionej formie do dziś.

Pianino stało się popularne dopiero w drugiej połowie XIX w., szczególnie wśród mieszczan. Zaczęto traktować je jako kompaktową, budżetową alternatywę dla fortepianu.

Fortepian vs. pianino – podobieństwa i różnice

Fortepian i pianino jako instrumentu klawiszowe, które w dodatku są ze sobą „spokrewnione”, są dość do siebie podobne. Oba sprzęty mają klawisze, struny, mechanizm młoteczkowy i pudło rezonansowe. Jeśli jednak dokładniej przyjrzeć się budowie i działaniu, można zauważyć sporo różnic.

Wielkość i kształt

Fortepian i pianino najprościej można odróżnić od siebie patrząc na ich rozmiar. W fortepianie struny są ułożone poziomo, dlatego konieczne jest większe pudło rezonansowe. Dzięki temu możliwe jest jednak uzyskanie dźwięku o lepszej jakości i większej głośności. W pianinie struny są rozpięte pionowo, co pozwala zaoszczędzić sporo miejsca.

Instrumenty mają również inny kształt. Fortepian jest trójkątny, ustawiony poziomo i stoi na trzech nogach. Pianino jest prostokątne i osadzone pionowo, prostopadle.

Budowa fortepianu

Fortepian standardowo ma 88 klawiszy i skalę zaczynającą się od dźwięku A2 (w modelach koncertowych jest to F2, a w starszych egzemplarzach – C1-C5). Struny są rozpięte poziomo, na stalowej ramie. Po naciśnięciu klawisza młoteczek uderza w strunę, odbija się od niej i zatrzymuje się w większej lub mniejszej odległości – dzięki temu możliwa jest repetycja, czyli szybkie powtarzanie tego samego dźwięku.

Odmiany fortepianów rozróżnia się ze względu na ich wymiary (długość mierzoną od klawiatury do końca pudła rezonansowego). Najpopularniejsze są:

• gabinetowe – 140-160 cm;
• salonowe – 160-210 cm,
• półkoncertowe – 210-240 cm,
• koncertowe – >240 cm.

Fortepiany mają zwykle 3 pedały:

• forte – znajduje się po prawej stronie; najważniejszy i najczęściej używany; podnosi jednocześnie wszystkie tłumiki, co sprawia, że dźwięk trwa także po zwolnieniu klawisza; dzięki niemu można podtrzymać dźwięki i uwolnić dłonie, by mogły dalej grać;
• piano – znajduje się po lewej stronie; tłumi dźwięki, przez co stają się delikatniejsze i cichsze; wciśnięcie pedału przesuwa cały mechanizm w prawo, przez co młotki trafiają w mniej strun;
• sostenuto – znajduje się na środku; montuje się go w droższych modelach instrumentu; korzysta się z niego rzadko, by zakończyć tłumienie naciśniętych klawiszy.

Budowa pianina

Pianino ma struny rozpięte pionowo. Posiada również pedały, które pozwalają zmieniać charakterystykę dźwięku. W większości przypadków dostępne są dwa, forte i piano – dokładnie tak, jak w fortepianie. Dodatkowy, środkowy pedał ma jednak inne zadanie – wycisza maksymalne brzmienie instrumentu. Jego wciśnięcie sprawia, że między młotki a struny wsuwa się pasek filcu, amortyzujący uderzenie.

Ze względu na rozmiary (wysokość), wyróżnia się pianina:

• spinet – 91-102 cm,
• console – 102-109 cm,
• studio – 112-122 cm.

Brzmienie

Pianina i fortepiany mają różną jakość dźwięku, do czego przyczynia się różnica w wymiarach ich pudeł rezonansowych. Fortepian jest bardziej doniosły i głośny. Jeśli podniesie się wieko, tym bardziej wzmacnia się głos.

Cena

Różnicę nietrudno zauważyć także w cenie. Fortepiany są zwykle nieporównywalnie droższe. Za dobry jakościowo sprzęt trzeba zapłacić ok. 30-100 tys. zł. Pianina są zdecydowanie tańsze, bowiem dobry model można kupić już za ok. 2-5 tys. zł.

Fortepian czy pianino – co lepsze na początek?

Jeśli ma się dylemat, fortepian czy pianino, trzeba wziąć pod uwagę kilka kluczowych kryteriów. Przede wszystkim znaczenie mają:

• dostępna przestrzeń,
• przeznaczenie instrumentu (np. czy ma być używany hobbystycznie czy profesjonalnie),
• jakość dźwięku,
• budżet.

Osoby początkujące zwykle decydują się na pianino, bowiem jest to wygodniejsze i tańsze rozwiązanie. Popularną alternatywą są też pianina cyfrowe – lepszy sprzęt świetnie imituje zachowanie akustycznych instrumentów oraz ma wspaniałe brzmienie (w dodatku nie jednego, a kilku modeli!).

Nie wiesz, jaki model wybrać? Pomocny będzie nasz poradnik: „Pianino dla początkującego”. Zajrzyj także do artykułu: „Nauka gry na pianinie – od czego zacząć?”.

Oczywiście, jeśli marzy się o własnym fortepianie i ma się dużo miejsca oraz potrzebne środki, jak najbardziej można zdecydować się na taki sprzęt. Trzeba jednak liczyć się z tym, że lepiej wybrać go wtedy, gdy naprawdę na poważnie podchodzi się do tematu.

Znani producenci pianin i fortepianów

Jeśli planuje się zakup fortepianu albo pianina, najlepiej wybrać model jednego z renomowanych producentów. Przede wszystkim warto sprawdzić ofertę takich firm, jak:

• Steinway & Sons – słynny amerykański producent działający od 1853 r.; fortepiany tej marki uznaje się za jedne z najlepszych na świecie i są wybierane przez profesjonalnych pianistów;
• Yamaha – japońska marka założona w 1887 r., będąca jednym z największych producentów instrumentów muzycznych na świecie; w ofercie dostępne są zarówno modele najwyższej klasy, jak i opcje budżetowe dla osób początkujących; więcej o marce przeczytasz w naszym wpisie: „Historia marki Yamaha”;
• Kawai – japoński producent istniejący od 1927 r., znany ze stosowania innowacyjnych rozwiązań, które zwiększają trwałość instrumentów oraz poprawiają ich brzmienie;
• Bösendorfer – austriacka marka działająca od 1828 roku, będąca jednym z najstarszych i najbardziej prestiżowych producentów fortepianów na świecie;
• Bechstein – niemiecka firma założona w 1853 roku, znana z wysokiej jakości pianin i fortepianów o wyrafinowanym brzmieniu oraz eleganckim, klasycznym designie;
• Seiler – niemiecka firma istniejąca od 1849 roku; instrumenty są znane z precyzyjnych mechanizmów oraz ciepłego brzmienia; więcej o producencie znajdziesz w naszym artykule: „Historia marki Seiler”.

Wynajem pianina lub fortepianu – dlaczego warto?

Chcesz kupić pianino lub fortepian? Zakup takiego sprzętu to dość duży wydatek, szczególnie w przypadku fortepianu. Jeśli aktualnie nie masz potrzebnych środków albo dopiero zaczynasz przygodę z grą i jeszcze nie wiesz, jak rozwinie się to nowe zainteresowanie, skorzystaj z opcji wynajmu.

Wypożyczalnia Vibe.pl posiada szeroką ofertę fortepianów i pianin od znanych producentów. Posiadamy modele dostosowane do oczekiwań profesjonalistów i amatorów. Wybierz odpowiedni wariant dla siebie, by korzystać z niego płacąc tylko miesięczny abonament – opłata to tylko ułamek wartości sprzętu.

Ustal minimalny okres najmu (im dłuższy, tym mniej płacisz) i wypełnij krótki formularz. Po upływie wskazanego czasu możesz w każdej chwili oddać albo wymienić instrument, bez żadnych dodatkowych opłat. W dowolnym momencie masz też opcję wykupu sprzętu za ustaloną cenę (wyliczoną dla każdego miesiąca). Przy dłuższym najmie instrument może być Twój po wpłaceniu jedynie symbolicznej kwoty wynoszącej 1 zł!

Sprzęt zostanie dostarczony pod wskazany adres kurierem. Jeśli wybierzesz taką opcję, możesz też odebrać go stacjonarnie, z jednego z naszych partnerskich sklepów muzycznych.

Zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą naszych fortepianów i pianin!