Stradivarius – król lutnictwa

Skrzypce są uznawane za jeden z najbardziej wyrafinowanych instrumentów. Chociaż pierwszy model powstał już w XVI w., z czasem ulegał jeszcze wielu modyfikacjom. Za najważniejsze z nich odpowiadał pewien wybitny włoski lutnik, nazywany później geniuszem skrzypiec.W tym wpisie wyjaśniamy, kim był Stradivarius i jaką rolę odegrał w historii muzyki oraz lutnictwa!

Kim był Stradivarius?

Antonio Stradivari, znany również jako Antonius Stradivarius, był włoskim lutnikiem urodzonym w 1643 lub 1644 r. w Cremonie (zmarł w tym samym mieście, 18 grudnia 1737 r.). Jest jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły kremońskiej, która odegrała niezwykle ważną rolę w rozwoju lutnictwa. Powszechnie uznaje się go za genialnego projektanta i budowniczego instrumentów – szczególną sławą cieszą się stworzone przez niego skrzypce, które uchodzą za perfekcyjne egzemplarze, zachwycające jakością wykonania i brzmieniem.

Stradivari na początku swojej kariery zajmował się rzeźbiarstwem. Pod wpływem Nicoli Amatiego, wnuka Andrey Amatiego (twórcy pierwszych skrzypiec), zainteresował się lutnictwem. Swój pierwszy instrument stworzył podobno w latach 60. XVII w. Najwcześniejszy zachowany egzemplarz jest datowany na 1666 r.

Przez kolejne dekady Stradivari eksperymentował z formą, cały czas starając się udoskonalić wykonanie. Na początku XVIII w. jego wizja zaczęła się klarować i być bardziej konsekwentna – eksperci uważają, że najlepsze egzemplarze powstały w latach 20. tego stulecia, czyli właściwie u schyłku jego życia.

1116 instrumentów

Szacuje się, że Stradivari stworzył ok. 1116 instrumentów, z czego większość stanowiły skrzypce, a reszta to altówki i wiolonczele. Do dziś przetrwało ok. 650 egzemplarzy, w tym ok. 500 skrzypiec.

Do dziś właściwie nie wiadomo, co świadczy o niesamowitym brzmieniu instrumentów Stradivariego – nie zdradzał swoich sekretów. Chociaż miał aż dziesięcioro dzieci (z czego troje synów kontynuowało jego dzieło), to nawet swoim potomkom nie przekazał przepisu na idealne skrzypce.

Istnieje wiele teorii dotyczących geniuszu lutnika. Na pewno znaczenie miał dobór drewna oraz kształt instrumentów. Można jednak spotkać się też z ciekawymi tezami, np. niektórzy podejrzewają, że drewno wykorzystywane do produkcji leżakowało przez wiele miesięcy w morskiej wodzie, wchłaniając sole i minerały.

Jedno nie ulega wątpliwości – lutnik był perfekcjonistą, który każdy element przez długi czas dopracowywał z niezwykłą uwagą. Nie stronił również od eksperymentów, które pomogły mu odkryć najlepsze rozwiązania. Wiele z nich jest stosowanych po dziś dzień. Zainspirował kolejne pokolenia lutników, na zawsze zmieniając bieg historii skrzypiec. Jego dzieła, czyli tzw. Stradivariusy, są uważane za największe osiągnięcia lutnicze i są marzeniem kolekcjonerów z całego świata.

Co ciekawe, w Polsce znajduje się oryginalny Stradivarius, wystawiony w Zamku Królewskim w Warszawie. Skrzypce „Polonia” pochodzą z 1685 r. i są jedynym instrumentem Stradivariego w naszym kraju.

Jakie były najważniejsze innowacje Stradivariego w lutnictwie?

Antonio Stradivari na drodze swoich eksperymentów wprowadził kilka kluczowych modyfikacji w budowie instrumentów, nad którymi pracował. Za jego najważniejsze osiągnięcia uznaje się:

• dopracowanie modelu skrzypiec i wiolonczeli – stworzył standardowe modele instrumentów, które do dziś są uważane za wzorzec; mają perfekcyjne proporcje, płaskie sklepienie i precyzyjnie dopasowaną geometrię;
• innowacje w produkcji lakieru i obróbce drewna – odkrył, że mieszanka boraksu, cynku, miedzi, ałunu i roztworu wapiennego pomaga osiągnąć świetne efekty przy obróbce drewna, a także opracował lakier, który nie tylko zabezpieczał instrument, ale też miał wpływ na jego brzmienie;
• eksperymenty z drewnem – zwrócił uwagę na to, jak ważny jest odpowiedni wybór drewna; korzystał np. z drzew rosnących podczas srogich zim, których drewno miało większą gęstość i twardość.

Najsłynniejsze dzieła Stradivariusa

Najsłynniejszym instrumentem autorstwa Stradivariego są skrzypce „Mesjasz” z 1716 r. Egzemplarz ten jest uważany za jeden z najlepiej zachowanych. Jego wartość zwiększa fakt, że nigdy nie był wykorzystywany przez muzyków. Instrument można zobaczyć na wystawie muzeum Ashmolean w Oxfordzie. Jego wartość wycenia się na ok. 20 mln dolarów.

Innymi słynnymi skrzypcami jest model „Joachim-Ma Stradivarius” z 1714 roku. Na instrumencie grali wybitni muzycy, m.in. Joseph Joachim i Si-Hon Ma. W lutym 2025 roku zostały sprzedane na licytacji za 11,25 mln dolarów. Poprzedni właściciel instrumentu, czyli instytucja New England Conservatory, przekazała dochód na fundusz stypendialny dla studentów konserwatorium. Nabywca pragnął pozostać anonimowy.

Kolejnym znanym instrumentem jest „Gibson ex Hubermann” z 1713 r., który należał do polskiego wirtuoza Bronisława Hubermana. Skrzypce dwukrotnie zostały skradzione, przy czym po drugim incydencie nie wróciły do właściciela. W 1985 roku mało znany nowojorski skrzypek, Julian Altman, tuż przed śmiercią przyznał się żonie do kradzieży. Przekazała instrument towarzystwu ubezpieczeniowemu, licząc na nagrodę. Po renowacji instrument nabył austriacko-brytyjski skrzypek Norbert Brainin, który w 2001 r. sprzedał je obecnemu właścicielowi, amerykańskiemu skrzypkowi Joshui Bellowi.

Najdroższe sprzedane skrzypce Stradivariego to z kolei „Lady Blunt” z 1721 r., sprzedane w 2011 roku przez dom aukcyjny Tarisio za rekordową sumę 15,9 mln dolarów. Dochód został przeznaczony na pomoc dla ofiar trzęsienia ziemi u wybrzeży Honsiu w Japonii. Nabywca również pozostaje anonimowy.

Czy można kupić skrzypce Stradivariusa?

Oryginalne skrzypce Stradivariego są niezwykle rzadkie i kosztowne. Większość modeli znajduje się w muzeach albo należy do prywatnych zbiorów znanych oraz anonimowych kolekcjonerów.

Na rynku można jednak znaleźć repliki Stradivariusów czy modele inspirowane dziełami mistrza. Trzeba jednak liczyć się z tym, że chociaż zostały wykonane na wzór oryginałów, ich brzmienie i jakość wykonania z pewnością odstają od prawdziwych dzieł legendarnego lutnika. Ich ceny wahają się od ok. 800 do 30 tys. złotych.

Wynajem skrzypiec online – dlaczego warto?

Marzysz o tym, by grać na skrzypcach? A może instrument ten nie jest już Ci obcy, ale potrzebny jest Ci nowy egzemplarz? Jeśli masz ograniczony budżet albo masz opory przed wydawaniem dużych kwot, wynajem skrzypiec online będzie idealnym rozwiązaniem. W ten sposób możesz niedrogo i bez zobowiązań zdobyć wybrany model do testów czy nauki.

Skrzypce dobrej jakości mogą być drogie – może nie aż tak jak Stradivariusy, ale zazwyczaj jest to wydatek rzędu przynajmniej 1000-2000 zł. Instrument jest trudny, dlatego często (mimo szczerych chęci), osoby początkujące ostatecznie porzucają nowe hobby. Przed zakupem powstrzymują się także doświadczeni muzycy – gdy nie mają potrzebnych środków albo brakuje im pewności, czy dany model spełni ich oczekiwania. Wynajem to bezpieczna opcja.

W ofercie Vibe.pl dostępny jest szeroki wybór skrzypiec z różnych przedziałów cenowych. By z nich korzystać, wystarczy opłacać niewysoki abonament – wysokość opłaty jest zależna od wartości sprzętu oraz minimalnego okresu najmu. Po jego upływie za darmo można oddać albo wymienić instrument. W dowolnym momencie najemca ma też możliwość wykupu sprzętu za podaną kwotę (zmniejszającą się z czasem, aż do 1 zł).

Wszystkie formalności związane z najmem dopełnia się zdalnie. Instrument zostaje dostarczony przez kuriera albo przygotowany do odbioru w partnerskim sklepie muzycznym. Przy okazji można wykupić ubezpieczenie WARTA oraz pakiet serwisowy, przez co cała usługa jest jeszcze bardziej opłacalna.

Zapraszamy do sprawdzenia naszej oferty skrzypiec!