Harmonia w muzyce

Czy wiesz, co decyduje o tym, że utwory mają określony nastrój i nie są zbitką losowych dźwięków? Przy ich tworzeniu trzeba mieć na względzie wiele kwestii, które dopiero razem dają pożądany efekt. Znaczenie ma nie tylko melodia i rytm. W tym wpisie wyjaśniamy, czym jest harmonia w muzyce!

Czym jest harmonia?

Harmonia (od gr. harmonia = współdziałanie, porządek, ład) jest jednym z głównych elementów wielogłosowych utworów muzycznych. To złożone zjawisko, które odpowiada za współdziałanie dźwięków, czyli występujące między nimi relacje. Najprościej rzecz ujmując, jest to sposób łączenia różnych drgań powietrza, tak by stworzyły pięknie brzmiącą całość. Dźwięki grane równocześnie tworzą akordy, które łączą się w progresje tworzące tzw. strukturę harmonijną utworu.

Harmonia to określenie stosowne także w odniesieniu do dyscypliny naukowej teorii muzyki, zajmującej się budową akordów i tym, jak się je łączy w ramach konkretnych systemów dźwiękowych. Najpopularniejszym jest dur-moll, nazywany systemem funkcyjnym. Był powszechnie wykorzystywany od XVII do XIX w.

Rola harmonii w muzyce

Harmonia wraz z melodią i rytmem jest podstawowym elementem muzyki. Bez niej utwory byłyby tylko układem pojedynczych dźwięków. Z nią zyskują głębię, określony nastrój. Mogą być ekspresyjne – opowiadać historie, tworzyć nastrój, a także przekazywać czy nawet wywoływać określone emocje.

To właśnie od harmonii zależy to, czy dany utwór jest np. radosny, energetyzujący, spokojny, ekscytujący, odprężający, smutny, nostalgiczny, gniewny czy pełen żalu. Akordy harmonii tworzą tło dla linii melodyjnych, nadając im znaczenie. Prosta progresja akordów zwykle pozwala uzyskać spokojne, odprężające brzmienie, kiedy zaś skomplikowana progresja daje zazwyczaj efekt napięcia czy nawet niepokoju.

Świadomość tego, czym jest harmonia w muzyce i jaka jest jej rola, jest niezwykle ważna przy tworzeniu muzyki. Zagadnienie to jest istotne zarówno dla kompozytorów, jak i autorów tekstów czy samych muzyków oraz wokalistów. Podczas nagrywania utworu w studio, harmonia odpowiada także za „czystość” i spójność utworu. Ma również wpływ na ostateczną aranżację i mastering.

Elementy Harmonii

Podstawowymi elementami harmonii są akordy, które tworzą progresje akordów. Z ich pomocą tworzy się strukturę utworu oraz nadaje się kierunek kompozycji. Zagadnienie to jest dość zaawansowane, ale na potrzeby tego wpisu postaramy się chociaż odrobinę je przybliżyć.

Akordy

Akord to grupa przynajmniej trzech dźwięków granych jednocześnie. W muzyce rozróżnia się wiele ich rodzajów, takich jak m.in. dur czy moll. Istnieją także złożone akordy jazzowe.

Z pewnością zagadnienie to znane jest gitarzystom. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszym artykule: „Tabela akordów gitarowych”.

Akordy pozwalają określić tonację oraz nastrój utworu, ale mają też ogromne znaczenie przy masteringu – balansowanie różnych częstotliwości akordów pozwala odpowiednio dostosować ostateczne brzmienie.

Progresje Akordów

Progresje to sekwencje akordów, które budują tzw. strukturę harmoniczną utworu. Określają, jak utwór się rozwija i jakie ma wywoływać emocje. Krótkie progresja wykorzystuje się wielokrotnie w utworze, ale w przypadku dłuższych piosenek stosuje się zwykle wiele różnych progresji w ich poszczególnych częściach, m.in. w zwrotkach, refrenie czy bridge’u (przejściu).

Wyróżnia się wiele rodzajów progresji, które są zwykle charakterystyczne dla określonych gatunków muzycznych, np. progresja I-IV-V (pierwszy, czwarty, piąty akord tonacji) to klasyka w bluesie czy rock’n’rollu.

Tworzenie Harmonii

Przy tworzeniu harmonii zestawia się progresje akordów w taki sposób, by gotowa kompozycja była przyjemna dla ucha. Podstawą jest wybór tonacji, według której następnie dobiera się akordy. Jeśli wybierze się np. tonację C-dur, akordy muszą być zbudowane na nutach tej skali. Osoby początkujące czy amatorzy w wolnych chwilach komponujących muzykę często korzystają ze specjalnych programów i aplikacji, które znacznie ułatwiają ten proces, a nawet częściowo go automatyzują.

Tworzenie muzyki to prawdziwa sztuka. Względnie spójny, przyjemny utwór można skomponować dość łatwo, ale prawdziwym wyzwaniem jest stworzenie kompozycji, która przykuje uwagę, wywoła prawdziwe emocje i zapadnie w pamięć. To właśnie w tym tkwi siła harmonii.

Rodzaje Harmonii

Wyróżnia się dwa rodzaje harmonii, które mają duży wpływ na to, jak odbiera się muzykę:

• konsonansowa – harmonia która sprawia, że utwory są „przyjemne”. Dźwięki tworzą logiczną, spójną całość, co daje uczucie satysfakcji, spokoju czy radości. Tzw. konsonanse powszechnie wykorzystuje się w różnych gatunkach, od muzyki klasycznej aż po pop;
• dysonansowa – harmonia, która składa się z dźwięków dających efekt napięcia, konfliktu czy smutku. Nie jest logiczna i spójna, ponieważ progresje są nieprzewidywalne czy wręcz niepokojące. Dysonanse najczęściej wykorzystuje się w muzyce jazzowej oraz alternatywnej, ponieważ sprawiają, że utwory są bardziej złożone i zyskują więcej głębi.

Historia harmonii

Harmonia ma ogromny wpływ na samą muzykę, ponieważ od niej zależy to, jak tworzy się utwory, ale też to, jak są odbierane. Po raz pierwszy zagadnienie zaczęto opisywać już w starożytnej Grecji, kiedy to zauważono związki między dźwiękami oraz opracowano matematyczne wyliczenia. W średniowieczu i renesansie zaczęto wykorzystywać bardziej złożone kompozycje. Przełomowym momentem był barok, kiedy to rozwinięto kontrapunkt i stworzono tonację dur-moll, która stała się podstawą dla twórców kolejnych pokoleń.

Dopiero w epoce klasycystycznej harmonię zaczęto postrzegać jako sposób na dostosowywanie ekspresji utworu. W romantyzmie wprowadzano nietypowe progresje i rozszerzone akordy. W wieku XX zagadnienie jeszcze śmielej było traktowane przez twórców, szczególnie jazzowych.

Współcześnie można obserwować zarówno klasyczne, jak i awangardowe podejście do harmonii w muzyce. Dzięki nowoczesnym programom i aplikacjom twórcy mogą swobodnie eksperymentować w tym zakresie, tworząc unikalne kompozycje.

Na czym pracować z harmonią? Wynajmij sprzęt muzyczny w Vibe.pl

Tworzysz własne utwory w studiu i/lub grasz na jakimś instrumencie? Z pomocą nowoczesnego, profesjonalnego sprzętu łatwiej będzie Ci eksplorować zagadnienia związane z harmonią. Masz akurat ograniczone środki? A może z różnych względów nie chcesz przeznaczać na ten cel zbyt dużych kwot? Skorzystaj z usług Vibe.pl!

W bogatej ofercie naszej wypożyczalni znajdziesz ogromny wybór sprzętów muzycznych i instrumentów z różnych przedziałów cenowych. Posiadamy zarówno najnowocześniejsze modele idealne dla profesjonalistów, jak i sprawdzone opcje dla osób początkujących. W ramach usługi zyskujesz dostęp do wybranego produktu płacąc tylko niewysoki miesięczny abonament – jego kwota zależna jest od wartości sprzętu, a także wybranego minimalnego okresu najmu. Po jego upływie możesz za darmo zdecydować się na zwrot lub wymianę, dlatego jest to wygodne, niezobowiązujące rozwiązanie.

Co jeśli sprzęt wyjątkowo się spodoba? Możesz kontynuować najem tak długo, tak tylko masz taką potrzebę. W dowolnym momencie masz też możliwość wykupu za podaną cenę – z każdym miesiącem jest coraz niższa, aż spada do symbolicznej złotówki.

Wybierz sprzęt i wypełnij krótki formularz, podając tylko dane niezbędne do zawarcia umowy. Po pierwszej wpłacie otrzymasz przesyłkę od kuriera albo odbierzesz zamówienie z partnerskiego sklepu muzycznego.

Przy okazji wynajmu można dobrać potrzebne akcesoria, ale też dokupić pakiet serwisowy, ubezpieczenie czy nawet kurs nauki gry w dobrej cenie. W razie pytań zachęcamy do kontaktu – nasza doświadczona obsługa chętnie służy radą.

Zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą gitar, instrumentów klawiszowych, instrumentów dętych, instrumentów smyczkowych, instrumentów perkusyjnych, a także sprzętu nagłośnieniowego, studyjnego czy oświetleniowego.