Potrafisz już dobrze grać na gitarze i zaczynasz eksperymentować? Dzięki zastosowaniu dodatkowych akcesoriów możesz odkryć zupełnie nowe możliwości oraz brzmienia. Wiele z nich znacznie ułatwia grę oraz pozwala zmienić tonację. Niewielki przyrząd może na nowo dać Ci frajdę z muzykowania, dlatego warto zainteresować się tym tematem. Jednym z najciekawszych gadżetów jest kapodaster. Wyjaśniamy, czym jest, jak działa i kiedy warto go używać!

Czym jest kapodaster?

Kapodaster (inaczej: zacisk gitarowy; spotykany także pod takimi nazwami, jak m.in. capo, capo tasto czy capotasto) jest przyrządem przeznaczonym do skracania menzury w chordofonach. Zwykle wygląda jak niewielka metalowa (lub wykonana z tworzywa sztucznego) klamra.

Początkowo termin capotasto określał siodełko chordofonów, m.in. lutni czy gitar. Pojęcie to po raz pierwszy pojawiło się w kompendium muzycznym „Annotazioni sopra il compendio” (1640) autorstwa Giovanni Battista Doni. Z czasem nazwę tę zaczęto stosować w odniesieniu do urządzenia stanowiącego pierwowzór współczesnego akcesorium.

Pierwszy kapodaster najprawdopodobniej powstał w XVIII w. Stanowił wygięty w kształt litery C pasek z mosiądzu, który przytrzymywał struny. Akcesorium spełniało swoją rolę, ale powodowało zarysowania na gryfie. Zaczęto więc je stopniowo udoskonalać, a nawet umieszczać w instrumentach specjalne otwory. Pierwszy znany opis korzystania z kapodastra pojawił się w publikacji „Instructions for the Guitar” (1758) autorstwa Roberta Bremnera. W 1850 James Ashborn jako pierwszy opatentował te akcesorium.

Capo można umieścić w dowolnym miejscu na podstrunnicy. W ten sposób „przenosi się mostek”, skracając obszar do gry oraz podnosząc wysokość dźwięku. Założenie zacisku na wysokości pierwszego progu podstrunnicy sprawia, że wszystkie puste struny stroją o pół tonu wyżej na każdym progu. Akcesorium pozwala więc zmienić tonację bez konieczności przestrajania gitary.

Nazwa kapodaster pochodzi od włoskiego „capo”, czyli „głowa”. Nie jest przypadkowa – ponieważ pozwala skrócić podstrunnice, jego stosowanie w pewnym sensie polega na „przeniesieniu” główki gitary. Po umieszczeniu zacisku standardowe akordy mogą być grane wyżej na podstrunnicy. Grając ten sam utwór z takim akcesorium wykonuje się jego transpozycję albo po prostu zmienia jego wysokość.

Kompletujesz osprzęt? Sprawdź nasz artykuł: „Akcesoria gitarowe dla początkującego”.

Jak korzystać z kapodastera?

Kapodaster działa na zasadzie zacisku (ze sprężyną) albo dokręcanego uchwytu (podobnie jak klucze na główce). Istnieje wiele odmian tego przyrządu, ale wszystkie mają ten sam cel – przyciskają struny do podstrunnicy. Można spotkać modele z metalowymi i gumowymi prętami, paskami do zaciągania itp. Warto też wiedzieć, że pewne warianty są dedykowane do konkretnych odmian gitar – jedne lepiej sprawdzają się w przypadku akustyków, a inne są bardziej odpowiednie dla elektryków.

Ciekawostką są krótkie kapodastery, które służą do zakrywania tylko części strun, np. wszystkich z wyjątkiem niskiego E. Wykorzystuje się je zamiast alternatywnego strojenia. Takie akcesoria są już jednak dedykowane dla wytrawnych graczy, dlatego jeśli dopiero zaczyna się przygodę z zaciskami, lepiej wybrać standardowy model na sześć strun.

Wszystkie odmiany kapodasterów działają w zasadzie tak samo. Największe znaczenie ma to, jak się je zakłada. Przykręcane umożliwiają większą dokładność, ale zaciskowe/zaciągane są o wiele łatwiejsze w nakładaniu na instrument. Są preferowane przez muzyków występujących na scenie, a także osoby początkujące.

Jak założyć kapodaster?

Kapodaster zakłada się w bardzo prosty sposób. Najlepiej robić to po zaraz po nastrojeniu gitary. Wystarczy wybrać odpowiedni próg, nałożyć przyrząd i upewnić się, że obejmuje wszystkie struny. Jeśli posiadany model jest dokręcany, należy jeszcze przykręcić go do podstrunnicy. Powinien znajdować się tuż za listwą progową – nie może być zbyt wysoko ani zbyt nisko. Gotowe!

Kiedy już nałoży się zacisk, dobrze jest sprawdzić, czy każda struna wyraźnie wybrzmiewa. Jeśli progi będą dziwnie „brzęczeć”, trzeba ponownie umieścić akcesorium – możliwe, że było zbyt lekko lub zbyt mocno dociśnięte albo krzywo założone. Uwaga na zbyt mocny docisk, ponieważ w ten sposób można za mocno naciągnąć lub wygiąć struny czy nawet uszkodzić podstrunnicę.

Chcesz zmienić położenie kapodastera? Nie przesuwaj go po strunach, ponieważ w ten sposób niepotrzebnie je niszczysz. Po prostu go zdejmij i załóż ponownie, w wybranym miejscu.

Inne zastosowania kapodastera

Kapodaster przede wszystkim służy do zmiany stroju w celu grania wybranych utworów, ale z powodzeniem może być wykorzystywany także do innych celów. Po jego nałożeniu można jeszcze m.in.:

• uzyskać jaśniejsze brzmienie – skrócenie podstrunnicy sprawia, że dźwięk gitary jest wyższy i jaśniejszy. Brzmienie zyskuje więcej „blasku” i „dźwięczności”, ponieważ podkreślone zostają wyższe częstotliwości. W ten sposób można odkryć niesamowite, eteryczne wręcz tony, zdecydowanie różniące się od tego, gdy gra się bez zacisku;
• zmienić tonację utworu – dobrze opanowałeś już progresję akordów, ale chcesz poeksperymentować? Zakładając capo możesz uzyskać inne brzmienie albo lepiej dopasować się do swojego zakresu wokalnego. Możesz się zaskoczyć, jak inaczej odbierzesz ten sam utwór;
• uniknąć akordów barowych – jesteś osobą początkującą i nie do końca potrafisz jeszcze grać akordy barowe? Transpozycja utworu z pomocą kapodastera może pomóc Ci zagrać wybrany utwór bez konieczności używania środkowego palca.

Kapodaster a strojenie gitary

W zależności od tego, gdzie umieści się kapodaster, odpowiednio zmienia się strojenie gitary. Standardowe akordy brzmią zupełnie inaczej z założonym zaciskiem. Nadal będą ze sobą współgrać, ale ich tonacja się zmieni.

Jak to działa? Dla przykładu, kiedy zagrasz akord A z capo na trzecim progu, tak naprawdę grasz akord C. Spójrz na tabelę:

Kiedy korzystać z kapodastera?

Kapodastery są wykorzystywane przez muzyków grających niemalże we wszystkich gatunkach, ale w pewnych są one szczególnie popularne. Akcesorium jest najbardziej lubiane przez gitarzystów grających:

• blues,
• folk,
• flamenco,
• utwory ludowe (np. tradycyjna muzyka irlandzka).

Co ciekawe, zaciski raczej rzadko spotyka się w jazzie i klasycznej grze na gitarze. Jeśli jednak lubisz jeden z powyższych gatunków, koniecznie przetestuj to akcesorium. W Internecie znajdziesz masę poradników oraz specjalne tabele, które podpowiedzą Ci, jak grać akordy.

Jak wybrać odpowiedni kapodaster?

Jak pisaliśmy już o tym wcześniej, wszystkie kapodastery tak naprawdę działają tak samo. Mimo to, nie bez powodu na rynku są ich różne modele. Przed zakupem tego akcesorium dobrze więc mieć na względzie kilka kwestii.

Przede wszystkim warto się zastanowić nad tym, czy lepsza będzie konstrukcja zaciskowa / zaciągana czy dokręcana. Ta pierwsza jest zdecydowanie bardziej profesjonalna, ponieważ pozwala odpowiednio dostosować nacisk na struny. Zmniejsza ryzyko uszkodzenia instrumentu, a także pomaga osiągnąć idealne brzmienie.

Jeśli jednak potrzebujesz akcesorium, które da się szybko i łatwo zakładać, zdecydowanie lepszą opcją będzie zacisk. Nie każdy zwraca uwagę na takie szczegóły – niektórzy po prostu chcą się dobrze bawić podczas gry i spróbować czegoś nowego.

Tanim i prostym wariantem jest kapodaster na pasku. Zakłada się je nieco dłużej, ale nadal jest łatwe w obsłudze i do tego ma wyjątkowo przystępną cenę.

Oczywiście przy wyborze capo ogromne znaczenie ma jakość jego wykonania, a co często za tym idzie – cena. Na pewno nie warto decydować się na podejrzanie tanie modele, ponieważ mogą być nie tylko nietrwałe, ale też po prostu niefunkcjonalne (mogą mieć np. za słaby zacisk). Korzystając z nich możesz narazić swój instrument na uszkodzenie. Zniszczenie strun to jeszcze nie taki kłopot (da się je przecież wymienić i nie są kosztowne), ale zarysowanie podstrunnicy/gryfu to już poważniejsza sprawa.

Ile kosztuje dobry kapodaster? Na rynku można znaleźć akcesoria w cenie od 20-200 zł, ale tak naprawdę nie warto schodzić poniżej poziomu 50 zł. Przy tym dobrze jest wybierać produkty od znanych marek, takich jak np. D’addario, Ernie Ball czy Dunlop.

Jak tanio zdobyć gitarę do eksperymentów z kapodasterem?

Potrafisz grać na gitarze, ale aktualnie nie masz własnego instrumentu? Chcesz wrócić do tego hobby, przy okazji sprawdzając coś innego? Jeśli na razie nie masz środków na zakup nowego lub używanego sprzętu, nic straconego. Skorzystaj z usług wypożyczalni instrumentów online!

Bogata ofert Vibe daje Ci dostęp do najróżniejszych gitar. Wybierz odpowiedni model, by korzystać z w niego w ramach niewysokiego abonamentu. Wszystkie formalności załatwisz zdalnie, a sprzęt odbierzesz w partnerskim sklepie muzycznym albo zostanie Ci on dostarczony przez kuriera.

Po upływie minimalnego okresu najmu możesz w każdej chwili oddać lub wymienić instrument. Nie chcesz się z nim rozstawać? Spłać jego wartość do końca – w ramach jednej wpłaty lub w systemie ratalnym.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą gitar!