Instrumenty szarpane towarzyszą ludzkości od wieków. Prawdziwą rewolucję przyniósł jednak model, który podbił serca miłośników muzyki swoim wyrazistym, głośnym dźwiękiem. Rozbrzmiał na cały świat, wzbudzając sensację i skrajne emocje. Przyczynił się do powstania nowych gatunków muzycznych oraz porwał serca fanów. Stał się synonimem wolności, ekspresji artystycznej i buntu. Opowiadamy, jak powstała pierwsza gitara elektryczna i jak ewoluowała na przestrzeni lat!

Geneza powstania gitary elektrycznej – lata 20./30. XX wieku

Gitara elektryczna powstała z potrzeby głośniejszej muzyki – dzięki wzmocnieniu instrumenty szarpane dało się słyszeć nawet podczas gry w big-bandzie. W USA w latach 20. XX wieku muzyka taneczna stawała się coraz bardziej powszechna, wraz ze wzrostem popularności jazzu. W latach 30./40. XX wieku świat opanował swing, przez co gitary musiały „rywalizować” z sekcjami dętymi, które były zdecydowanie głośniejsze. Muzycy zaczęli więc eksperymentować, w jaki sposób można pomóc wybrzmieć wszystkim instrumentom.

Pierwsza gitara elektryczna – lata 30. XX wieku

Początki gitary elektrycznej datuje się na rok 1931, kiedy to niejaki George Beauchamp, amerykański technik, właśnie stracił pracę u producenta gitar National. Zyskał wiele wolnego czasu, który poświęcił na eksperymenty związane z wzmocnieniem dźwięku. Już w 1925 roku podjął pierwsze próby przerabiając igłę gramofonu, ale nie udało mu się osiągnąć żadnego efektu. Postanowił wrócić do swoich dawnych poszukiwań.

Pracował przy kuchennym stole, wykorzystując proste narzędzia i ogólnodostępne materiały, m.in. druciki czy magnesy. W efekcie udało mu się skonstruować pierwszy przetwornik gitarowy. Beauchamp zlecił wykonanie gitary z wzmocnieniem swojemu znajomemu, Paulowi Barthowi – lutnikowi dalej pracującemu dla National. Instrument powstał na tym samym kuchennym stole. Prototyp nazwali The Frying Pan, czyli „patelnia”. Wspólnie zaprezentowali go Adolphowi Rickenbackerowi, znanemu szwajcarsko-amerykańskiemu inżynierowi, i przekonali go nawiązania współpracy.

Rickenbacker – Frying Pan

To doprowadziło do założenia firmy Rickenbacker, która istnieje do dzisiaj. „Patelnia” osiągnęła wzbudziła ogromne zainteresowanie i osiągnęła wielki sukces. Początkowo wykorzystywano ją jednak jedynie jako gitarę hawajską.

Gibson, duży producent instrumentów muzycznych, zainteresował się wynalazkiem Beauchampa. Zespół techników stworzył przetwornik podobny do jego prototypu. W 1935 wypuszczono gitarę elektryczną ES-150 (od Electric Spanish Guitar).

Gibson ES 150

Model posiadał pudło rezonansowe z charakterystycznymi otworami po obu stronach nasady gryfu oraz zestaw nowych przetworników.

Z innowacji Beauchampa korzystali głównie wykonawcy muzyki hawajskiej oraz country, także gitarzyści swingowo-jazzowi, tacy jak m.in. Charlie Christian. Gdy zaczął on regularnie występować z gitarą z zamocowanym przetwornikiem, wypromował wynalazek na szeroką skalę. Przez to wiele źródeł to właśnie rok 1936 podaje jako oficjalną datę narodzin gitary elektrycznej.

Instrument zrobił furorę i zaczął doskonale się sprzedawać. Christian, dawniej gitarzysta bandu Benny’ego Goodmana, z dnia na dzień stał się frontmenem w zespole i zdefiniował klasyczne brzmienie gitary jazzowej. Z kolei jego przyjaciel, bluesman T-Bone Walker, stał się wzorem dla bluesmanów, a potem także i rockmanów.

Pierwsza gitara elektryczna z litym korpusem – lata 40./50. XX wieku

W latach 40. i 50. blues zaczął podbijać całą Amerykę. Elektryczne gitary miały szansę wybrzmieć w zatłoczonych klubach i barach, pozwalając zabłysnąć takim gwiazdom jak m.in. Elmore James, Muddy Waters czy Howlin’ Wolf.

Pierwsze gitary elektryczne bazowały na budowie gitary akustycznej, dlatego posiadały pudła rezonansowe. Przez to na początku bywały problematyczne – generowały niepożądane wibracje, sprzężenia zwrotne i inne niechciane dźwięki. Rozwiązanie zaproponował amerykański gitarzysta i wynalazca Les Paul. W 1946 roku stworzył model z litym korpusem, który nazwał The Log, czyli „deska/belka”.

Les Paul „The Log”

Tak wykonany instrument nie podlegał akustycznemu wzmocnieniu, przez co jego brzmienie było gładsze i pozbawione niechcianych zakłóceń.

Więcej na ten temat w artykule: „Gitary typu hollow body i semi-hollow body”.

W tym czasie inżynierowie intensywnie pracowali nad rozwijaniem technologii przetworników. Najpopularniejsze były mniejsze magnetyczne przetworniki z pojedynczą lub podwójną cewką.

W 1949 roku inny wynalazca, Leo Fender, podjął własną próbę w stworzeniu komercyjnej gitary z litym korpusem. Nazwał ją Esquire, czyli „giermek”. Udoskonalony wariant otrzymał nazwę Broadcaster („prezenter”), ale musiała ona zostać zmieniona na Telecaster, w związku z podobieństwem do nazwy zestawu perkusyjnego Gretsch.

Fender Broadcaster

Model ten posiadał dwa przetworniki single-coil, a także zaawansowany osprzęt – trójpozycyjny przełącznik i dwa potencjometry do kontrolowania głośności i tonu. Instrument odniósł sukces na rynku i zyskał uznanie muzyków country, jazzowych, a potem rockandrollowych. Jego forma została praktycznie prawie niezmieniona do dziś.

Gibson zachęcony sukcesem Fendera zaprosił do współpracy wynalazcę „Deski”. W ten sposób w 1952 roku powstał jeden z najsłynniejszych modeli gitar elektrycznych, nazwany na cześć jego twórcy – Les Paul. Instrument był wyjątkowo wygodny z grze, a do tego miał niesamowicie przyjemne, ciepłe, łagodne, gładkie brzmienie. Chociaż nie należał do najtańszych, doskonale się sprzedawał.

Najsłynniejsza gitara elektryczna – Stratocaster – lata 50. XX wieku

Miano najpopularniejszej i najsłynniejszej gitary elektrycznej niewątpliwie należy się modelowi Fendera. Stratocaster został wyprodukowany w 1954 roku i stanowił rozwinięcie Telecastera. Posiadał trzy zestawy przetworników, które mogły być uruchamiane w pięciu różnych wariantach.

Fender Stratocaster

Instrument reprezentował świetny stosunek ceny do jakości, a jego design nie tylko był estetyczny, ale też sprawiał, że gra była niezwykle wygodna. Przy tym gitara była wyjątkowo elastyczna i oferowała szeroką gamę brzmień, przez co pasowała do różnych styli muzycznych.

Stratocaster jest do dzisiaj uznawany za jeden z najbardziej kultowych modeli. Jest powszechnie wykorzystywany w jedynie lekko zmodyfikowanej formie.

Więcej informacji o tym modelu można przeczytać w naszym artykule: „Jaki Stratocaster wybrać?”, a także „Porównanie Stratocaster – Telecaster – sprawdź!”.

Ewolucja gitary elektrycznej – lata 60. XX wieku i kolejne

W kolejnych latach rythm, blues, rockabilly oraz rock&roll eksploatowały nowe brzmienie gitar elektrycznych. Muzyka zaczęła ewoluować w stronę głośniejszej, żywszej i bardziej ekspresyjnej. Muzycy, tacy jak m.in. Chuck Berry, Bo Diddley czy Buddy Holly wzbudzali obudzenie wśród bardziej kontrowersyjnych środowisk. Nowa muzyka była bowiem postrzegana przez tradycjonalistów jako niemoralna. Przez to gitara elektryczna stała się symbolem młodzieżowego buntu.

Lata 50. były czasem, w którym nowy instrument był poddawany licznym modyfikacjom i ulepszeniom. Przez to na rynku co rusz pojawiały się kolejne warianty, ponieważ producenci starali się prześcigać w stosowaniu coraz to ciekawszych rozwiązań i innowacji. Znane nam współcześnie gitary elektryczne osiągnęły swoją formę dopiero w 1960 roku. Później oczywiście dalej eksperymentowano, m.in. z różnymi materiałami i kształtami korpusów, ale żadna z propozycji nie zyskała już takiej popularności. Wzorem i archetypem gitary elektrycznej stał się Stratocaster.

W latach 60. producenci zaczęli pracować nad efektami gitarowymi, umieszczając je w przedwzmacniaczach. Dzięki temu brzmienie instrumentu mogło być wzbogacone o m.in. tremolo (drżenie/falowanie) czy wah-wah (podbijanie i tłumienie różnych częstotliwości dźwięku). Nowe opcje dały możliwość eksperymentowania z brzmieniem, co było szczególnie cenione przez muzyków rockowych.

Coraz częściej gitary elektryczne zaczęto wykorzystywać w roli instrumentów solowych, ponieważ ich pełniejszy, bardziej zniuansowany dźwięk umożliwiał efektowne występy. Powszechnie pełniły też rolę instrumentów rytmicznych. Muzycy reprezentujący różne gatunki zaczęli również tworzyć nowe techniki gry, m.in. string-bending (podciąganie), hammering (młotkowanie) czy sliding.

Popularność gitary elektrycznej doprowadziła do elektryfikacji także innych instrumentów muzycznych, co wkrótce przyczyniło się do powstania elektrycznej gitary basowej.

Gitara elektryczna współcześnie

Współcześnie gitary elektryczne bazują na klasykach z lat 60. Chociaż na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci producenci proponowali rozmaite urozmaicenia, żadne z nich nie zdołało zyskać popularności. Cały czas najbardziej cenione są dawne, sprawdzone rozwiązania.

Ciekawostką są losy awangardowych modeli Gibsona, czyli Flying V, Explorer i Moderne. W latach 60. Nie spotkały się z entuzjazmem, ale dekadę później zostały na nowo odkryte przez miłośników ostrzejszych brzmień. Obecnie są jednymi z najbardziej kultowych instrumentów heavy metalowych. Ich design wyprzedził po prostu swoje czasy.

Aktualnie producenci starają się korzystać z dorobku historii, jedynie nieznacznie modyfikując oryginalne projekty. Bardzo popularne są modele retro, stylizowane pod względem wyglądu i brzmienia.  Z drugiej strony dostrzeżono nowe, dawniej ignorowane wyzwania, np. powstaje coraz więcej modeli dedykowanych gitarzystkom.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Sprawdź nasz artykuł: „Gitary elektryczne dla kobiet”.

Jak tanio zdobyć gitarę elektryczną?

Marzysz o własnej gitarze elektrycznej, ale nie masz potrzebnych środków na zakup? A może przed podjęciem ostatecznej decyzji chciałbyś przetestować upatrzony model? Skorzystaj z usług wypożyczalni instrumentów online.

W szerokiej ofercie Vibe proponujemy szereg kultowych modeli gitar od znanych producentów. Wybierz idealny instrument i korzystaj z niego w ramach niewysokiego abonamentu. Po upływie minimalnego czasu najmu możesz oddać, wymienić lub wykupić sprzęt na własność. Wszystkie formalności załatwisz online – produkt odbierzesz w najbliższym partnerskim sklepie muzycznym albo zostanie on dostarczony przez kuriera pod wskazany adres.

Zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą gitar elektrycznych!