Przetworniki gitarowe – poznaj ich odmiany!

Dobranie odpowiedniego przetwornika elektroakustycznego ma decydujący wpływ na to, jak będzie brzmieć instrument. Każdy, kto próbował zagrać na niepodłączonej gitarze elektrycznej, zdaje sobie sprawę z tego, jak ważny jest ten element. Wiele osób początkujących nie ma jednak pojęcia, jak właściwie działa. Wyjaśniamy, czym są przetworniki gitarowe oraz omawiamy ich odmiany!

Czym są i jak działają przetworniki gitarowe?

Przetworniki gitarowe (inaczej nazywane też pickupami lub przystawkami) to urządzenia służące do wychwytywania mechanicznych wibracji strun, a następnie przetwarzania ich na sygnały elektryczne. Dzięki nim mogą zostać poddane dalszej obróbce i wzmocnieniu, tak by instrument generował odpowiednie brzmienie.

Przetwornik gitarowy składa się z magnesu trwałego, rdzeni magnetycznych oraz cewki (lub cewek, gdy każdy rdzeń ma własną). Liczba rdzeni odpowiada liczbie strun – w przypadku gitar elektrycznych zwykle jest ich sześć. Obudowa jest z kolei wykonana z tworzywa sztucznego lub blachy, a całość jest przymocowana do korpusu za pomocą wkrętów.

Jak jednak działa taki element? Kiedy struna zostanie wprawiona w drganie, następuje zmiana strumienia indukcji magnetycznej, co doprowadza do wzbudzenia siły elektromagnetycznej. Jej wartość jest zależna od m.in. prędkości zmian strumienia, grubości struny (i własności magnetycznych materiału, z którego została wykonana), odległości między rdzeniem a struną czy jakości magnesów.

Znaczenie ma również miejsce montażu przetwornika gitarowego. Dla przykładu, gdy umieści się go przy mostku, instrument zyska jaśniejszą, wyraźniejszą, ostrzejszą barwę, ale gdy zamocuje się go przy gryfie, będzie brzmiał bardziej miękko i głęboko.

Czy gitary akustyczne mają przetworniki?

W przypadku gitar akustycznych przetworniki nie są potrzebne, gdy instrument ma być słyszalny tylko w mniejszym pomieszczeniu. Jeśli jednak ma być wykorzystywany na scenie, można je zamontować. Pickupy do gitar akustycznych nie wykorzystują jednak zjawiska indukcji elektromagnetycznej. Wyróżnia się takie modele, jak np. piezo (wzmacniają średnie tony) czy transducer (wzmacniają płytę rezonansową). Czasami instaluje się przetworniki magnetyczne w stylu elektrycznym, ale jest to dość rzadko spotykane rozwiązanie, ponieważ „przytępia” akustyczny charakter instrumentu. Powszechnym wyjściem jest też rezygnacja z przetworników i granie do mikrofonu.

Rodzaje przetworników gitarowych

Przetworniki gitarowe ogólnie dzieli się na dwie główne kategorie: single-coil (starsze, klasyczne, z pojedynczą cewką) oraz double-coil (tzw. humbuckery, z podwójną cewką). Wyróżnia się także przetworniki:

• pasywne – nie wymagają zewnętrznego źródła zasilania. Muszą jednak być podłączone do wzmacniacza. Są zdecydowanie popularniejsze i wykorzystuje się je w wielu gatunkach muzycznych.
• aktywne – wymagają zewnętrznego źródła zasilania. Wykorzystują aktywne obwody, by zwiększyć ogólną moc wyjściową. Są wykorzystywane głównie w heavy metalu.

Na przestrzeni lat powstało wiele odmian przetworników gitarowych, które są powszechnie montowane w popularnych modelach gitar elektrycznych. Osobom początkującym trudno jest ocenić, który wariant najlepiej się sprawdzi w danym przypadku, dlatego przygotowaliśmy krótki przewodnik po najczęściej wykorzystywanych rodzajach pickupów.

Single-Coil

Podstawowa, klasyczna odmiana przetworników gitarowych z pojedynczą cewką, potocznie nazywana pickupami w stylu Fendera. Posiadają magnesy owinięte pojedynczą cewką, co daje prosty, wyraźny sygnał, którego tony różnią się w zależności od miejsca montażu. W standardowej konfiguracji w stylu Stratocastera daje jasne, ciepłe brzmienie (przy gryfie) oraz głośne tony wyjściowe. Wadą takich przetworników jest jednak podatność na zakłócenia elektryczne i charakterystyczny szum przy głośnej grze. Na plus trzeba jednak zaliczyć fakt, że są bardziej wrażliwe na artykulację.

Najlepsze do: bluesa, klasycznego rocka, country, popu.

P90

Kolejny typ z pojedynczą cewką, znany z wczesnych modeli Gibsona. Takie przetworniki zapewniają większą moc wyjściową niż te w stylu Fendera. Uznaje się je za wyjątkowo wszechstronne. Dają nieco mocniejsze, głębsze, „grubsze” brzmienie niż standardowe single-coile z magnesami pod cewką. Ich nabiegunniki są również bardziej podobne do humbuckera.

Najlepsze do: klasycznego rocka, punk rocka, country.

Humbucker

Jeden z najpopularniejszych typów przetworników gitarowych. Składają się z dwóch cewek z odwróconą polaryzacją, które wzajemnie niwelują szumy. Do tego zapewniają większą moc wyjściową i głośność. W efekcie zapewniają mocne, ciepłe brzmienie, charakterystyczne dla gitar Gibsona. Dodatkową funkcją, dzięki której stały się jeszcze bardziej uniwersalne, jest „coil tapping”, uruchamiająca tylko jedną z cewek, dając jeszcze jaśniejszy, czystszy dźwięk.

Najlepsze do: klasycznego rocka, bluesa, hard rocka, heavy metalu, popu, jazzu.

Mini humbucker

Przetworniki zaprojektowane przez Epiphone, jako mniejsza wersja humbuckerów. Różnią się jednak nie tylko wielkością – dają bardziej czyste, jaśniejsze dźwięki w przeciwieństwie do ciepłych, głębokich, zaokrąglonych tonów charakterystycznych dla standardowych przetworników Gibsona. Ponieważ zapewniają większą moc wyjściową oraz redukują przydźwięki, pozwalają uzyskać brzmienie niemalże w stylu Fendera na gitarach Gibsona i innych modelach.

Najlepsze do: klasycznego rocka, bluesa.

Gold Foil

Przetworniki gold foil, jak sama nazwa wskazuje, są pokryte złotą folią. Są dostępne w wersji z pojedynczą cewką lub humbuckerem. Śruby umieszczone nad cewkami pozwalają bardziej „wyczuć strunę”, przez co sprawiają, że przetworniki są wyraźniejsze i głośniejsze. Gwarantują wyjątkowo czyste, jasne, „gładkie” dźwięki wyższego rejestru.

Najlepsze do: klasycznego rocka, bluesa.

Jazzmaster

Typ ten jest często mylony z P90, ponieważ jest kolejnym, dość podobnym wariantem przetwornika single-coil od Fendera. Największą różnicą jest to, że nadbiegunniki cewek są magnesami (w P90 magnesy są umieszczone nie nad, a pod cewką). Przetworniki Jazzmaster posiadają również uzwojenie „Pancake”, które jest szersze i bardziej płaskie niż w P90. W efekcie dają cieplejszy ton, zarazem zachowując czystość brzmienia.

Najlepsze do: klasycznego rocka, indie rocka, jazzu.

Jaguar

Przetworniki bardzo podobne do tych charakterystycznych dla Stratocastera. Posiadają jednak metalowe „zęby”, które mają niwelować część przydźwięku, zwykle mającego miejsce w przypadku przetworników typu single-coil. Dużą różnicą jest też to, że są montowane bezpośrednio do korpusu, a nie wkręcane w maskownicę. Modele gitar z przetwornikami Jaguar mają nieco żywsze brzmienie, ale jest to raczej związane z napięciem strun niż samymi przetwornikami.

Najlepsze do: indie rocka, klasycznego rocka, jazzu.

Z-coil

Ta odmiana została wynaleziona przez Leo Fendera dla starszych modeli, przez co w zasadzie niewiele różnią się od standardowych przetworników Stratocastera. Ich cechą charakterystyczną jest nietypowy kształt przypominający literę „Z”, co ma pomagać eliminować przydźwięki. Zapewniają niemalże identyczne brzmienie co „Straty”, ale bez szumów i buczenia.

Najlepsze do: klasycznego rocka, jazzu, country, bluesa.

Filter-Tron

Przetwornik znany ze słynnych modeli gitar Gretsch typu hollowbody, przypominający retro humbucker. Jest mniejszy i posiada dwie pojedyncze cewki ułożone bardzo blisko siebie. Do tego ma znacznie większy magnes. W połączeniu z wyższymi szpulkami, pozwala uzyskać jaśniejszy, ale mniej ciepły dźwięk niż inne humbuckery. Przy tym minimalizuje przydźwięk i brzęczenie. Odmiana ta została spopularyzowana przez muzyków contry i rockabilly, ponieważ idealnie sprawdza się przy stylu gry, który opiera się na czystości tonalnej (dzięki temu można odróżnić poszczególne nuty pomimo szybkiego, gorączkowego kostkowania).

Najlepsze do: jazzu, country, rockabilly, indie rocka.

Toaster

Typ często określany też po prostu jako przetworniki Rickenbacker. Są dostępne w wersjach z pojedynczą lub podwójną cewką. W obu wariantach można było zobaczyć je na instrumentach największych sław rocka, m.in. Johna Lennona. Dwuszczelinowy przetwornik „Toaster Top” to kwintesencję brzmienia British Invasion z lat 60. (The Beatles, The Animals, The Rolling Stones itp.). Obie wersje są jednak znane z głośnych, czystych i wysokich, „dzwonkowych” tonów.

Najlepsze do: klasycznego rocka, indie rocka, popu.

Active

Stosunkowo nowe rozwiązanie, spopularyzowane przez muzyków z kapel heavy metalowych, którzy chcieli grać jeszcze głośniej i mocniej niż umożliwiały to standardowe humbuckery. Takie przetworniki gitarowe wykorzystują aktywne obwody (zwykle 9V), co gwarantuje znacznie większą moc wyjściową i głośność. Stanowią w pewnym sensie wbudowany przedwzmacniacz. Do tego są mniej podatne na zakłócenia oraz mogą mieć wbudowany korektor, co daje duże możliwości pod względem modyfikacji brzmienia.

Najlepsze do: hard rocka, heavy metalu.

Jak ocenić, które przetworniki gitarowe będą najlepsze?

Nawet najbardziej szczegółowe opisy nigdy nie oddają faktycznego brzmienia gitary z konkretnym rodzajem przetworników. Z tego względu przed zakupem najrozsądniej jest przetestować instrument, by przekonać się, czy rzeczywiście ma szansę się sprawdzić. W sklepach muzycznych w większości przypadków można tylko obejrzeć sprzęt i chwilę na nim zagrać. Takie testy mogą jednak być niewystarczające. Najlepiej jest więc zdecydować się na wynajem gitary elektrycznej z opcją wykupu.

W ramach niewysokiego abonamentu można do woli korzystać z wybranego instrumentu. Po zakończeniu minimalnego okresu najmu można oddać lub wymienić sprzęt, ale też spłacić go do końca lub od razu wykupić na własność. Porady na temat tego, jak dobrać odpowiedni model, znajdziesz w naszym artykule: „Gitara elektryczna dla początkujących – doradzamy jaką wybrać!”.

Przetworniki gitarowe mają ogromny wpływ na brzmienie instrumentu, dlatego warto zwrócić na nie uwagę podczas wyboru sprzętu. Jeśli chce się w pełni świadomie podjąć ostateczną decyzję o zakupie konkretnego modelu, trzeba go dobrze przetestować. Zapoznaj się z ofertą gitar elektrycznych