Kiedy zaczyna się naukę gry na jakimś instrumencie, przede wszystkim trzeba dobrze go poznać. Chociaż gitara jest jednym z prostszych sprzętów muzycznych, często problem sprawia specyficzna nomenklatura. Muzyka ma swój własny język, który jest niezrozumiały dla niewtajemniczonych przez ogromną ilość nowych określeń. Wiele z nich nic nie mówi amatorom, dlatego terminologia gitarowa może być kłopotliwa dla osób początkujących. Przygotowaliśmy skromne zestawienie najważniejszych nazw i pojęć!

Budowa gitary

Zacznijmy od absolutnych podstaw, czyli budowy gitary. Jeśli chce się grać na danym instrumencie, trzeba wiedzieć z czego się składa oraz za co odpowiadają poszczególne części. Kiedy już zrozumie się, jak właściwie działa, łatwiej będzie opanować jego obsługę. Co więcej, lektura podręczników czy słuchanie poleceń nauczyciela będą o wiele łatwiejsze. Jakie są więc najważniejsze części gitary?

Gryf

Długi drewniany trzonek, przymocowany do korpusu gitary. Na nim znajduje się podstrunnica, a także główka.

Gryf gitarowy – odmiany

Podstrunnica

Listwa z twardego drewna, na której umieszczone są stalowe progi. Może mieć różny kąt (radius), czyli wypukłość mierzoną w calach. Im większy kąt, tym bardziej płaska podstrunnica. Najczęściej stosowane radiusy to:

7,25” (tzw. vintage, ponieważ często stosowane w gitarach marki Fender z lat 50/60.);

9,5” (wprowadzony masowo w latach 80.),

12” (częściej stosowane współcześnie)

Podstrunnica – różne gatunki drewna

Promień podstrunnicy

Progi

Metalowe elementy na podstrunnicy, dzielące ją na segmenty o ustalonej długości, wynikające z gamy dźwięków.

Progi do gitary

Struny

Struny

Źródło brzmienia gitary. Metalowe, podłużne elementy, które drgając wprawiają w drgania pudło rezonansowe oraz emitują fale przetwarzane następnie przez przetworniki gitarowe (pickupy). Z reguły jest ich 6. Trzy grubsze to struny basowe, a cieńsze – wiolinowe.

Główka

Główka gitarowa

Zwieńczenie gryfu, utrzymujące struny – na elemencie znajdują się stroiki (klucze), które pozwalają regulować ich napięcie, a zatem wysokość dźwięku danej struny.

Stroiki (klucze)

Stroiki gitarowe

Małe elementy, składające się z kołeczka i uchwytu. Są odpowiedzialne za nawijanie, strojenie oraz utrzymywanie strun. Dokręcanie ich sprawia, że dźwięk staje się wyższy, zaś odkręcanie obniża brzmienie. Trzeba obsługiwać się nimi dość ostrożnie, ponieważ zbyt mocne naciągnięcie struny może doprowadzić do jej rozciągnięcia lub zerwania.

Siodełko

Siodełko gitarowe

Element, na którym opierają się struny. Dzięki niemu znajdują się nad gryfem na odpowiedniej wysokości i mogą swobodnie drgać, wydając pożądane dźwięki. Siodełko może być zrobione z prawdziwej kości lub materiałów syntetycznych, a nawet z mosiądzu lub innych metali.

Mostek

Mostek gitarowy

Na nim opierają się struny, a w niektórych konstrukcjach są także do nich przymocowane. Istnieje wiele rodzajów tego elementu, co ma wpływ na brzmienie gitary. Wśród nich można wymienić m.in. klasyczny, stop-tail, tremolo, bigsby, tune-o-matic.

Przetworniki gitarowe

Przetworniki gitarowe (inaczej nazywane też pickupami lub przystawkami) to urządzenia służące do wychwytywania mechanicznych wibracji strun, a następnie przetwarzania ich na sygnały elektryczne. Dzięki nim mogą zostać poddane dalszej obróbce i wzmocnieniu, tak by instrument generował odpowiednie brzmienie

Korpus gitary / pudło rezonansowe

W gitarach klasycznych i akustycznych korpus, czyli największy element instrumentu, ma odpowiedni kształt, a do tego jest „pusty w środku”. Stanowi podstawę dla pozostałych części, a także ma za zadanie rezonować, czyli wzmocnić dźwięk generowany przez drganie strun.

W gitarach elektrycznych korpus z reguły jest wykonany z litego drewna (solid body). W tym przypadku nie jest potrzebne dodatkowe wzmocnienie rezonowania korpusu, ponieważ drgania strun przetwarzane są wprost przez przetworniki gitarowe na sygnał elektryczny, przekazywany następnie do wzmacniacza gitarowego. Istnieją jednak modele z pustym korpusem i otworem dźwiękowym (hollow), a także pół-pustym korpusem, z mniejszym otworem (semi-hollow). Instrumenty o konstrukcji hollow mogą jednak generować niechciane sprzężenie zwrotne, gdy podłączy się je do wzmacniaczy o większej mocy, a dodatkowo podłączy efekty powodujące przesterowanie dźwięku. Z tego powodu, w latach 50., gdy wzmacniacze stawały się coraz mocniejsze, a sale koncertowe coraz większe, zaprojektowano korpus typu solid-body, aby uniknąć dodatkowego niezamierzonego sprzężenia zwrotnego.

Otwór rezonansowy

Obecny w gitarach z pudłem rezonansowym. Otwór, przez który wydobywa się wzmocniony dźwięk.

Łezka (rozeta) / maskownica / pickguard

Łezka

Ozdobny element z tworzywa sztucznego, który przy okazji chroni gitarę przed zniszczeniem podczas gry kostką. Przy szarpaniu stron przypadkiem często bowiem uderza się też pudło rezonansowe, w okolicach mostka, co prowadzi do ścierania się lakieru i powstawania zarysowań.

Rodzaje drewna wykorzystywanego do produkcji gitar

Do produkcji gitar stosuje się różne gatunki drewna – od znanych, powszechnie dostępnych materiałów, aż po egzotyczne, rzadkie drzewa. Poniżej opiszemy najczęściej spotykane warianty.

Gitary elektryczne

Korpus -> mahoń, jesion, klon
Podstrunnica -> palisander, klon, heban

Gitary akustyczne i klasyczne

świerk, cedr, mahoń

Popularne gatunki drewna

mahoń – droższy surowiec. Popularny w gitarach wybieranych przez muzyków hardrockowych i bluesowych, ponieważ podkreśla niskie oraz środkowe tony; szczególną odmianą był stosowany niegdyś (lata 50.-60.) na masową skalę mahoń z Hondurasu – obecnie pod całkowitą ochroną. Dlatego też gitary z tamtego okresu tak konsekwentnie zyskują na wartości. Ten rodzaj drewna odpowiadał bowiem za szczególne, ciepłe brzmienie instrumentów.
palisander – stosowany najczęściej do produkcji podstrunnic. W przeszłości dominował palisander Brazylijski – dzisiaj już pod całkowitą ochroną.
klon – uniwersalne drewno, wykorzystywane do produkcji podstrunnic, gryfów i korpusów. Twarde i ciężkie, przez co daje chłodne, ostrzejsze brzmienie;
heban – najdroższy materiał, wykorzystywany głównie przy tworzeniu podstrunnic. Podkreśla wysokie i średnie tony, a także zwiększa wyrazistość ataku.
lipa – jeden z najtańszych wariantów. Jest bardzo jasne, dlatego często jest barwione. Daje lekkie, ciepłe, niskie brzmienie;
olcha – powszechny, niedrogi surowiec, charakterystyczny dla kultowych Statocasterów. Daje lekkie, przyjemne brzmienie;
jesion – ciężkie, twarde drewno. Daje klarowne, krzykliwe brzmienie;

Kolory gitar

Korpusy gitar mają najróżniejsze wykończenia w jednolitej barwie lub odcieniach stylizowanych na naturalne drewno i jego modyfikacje. Wśród najczęściej spotykanych kolorów można wymienić np.:

sunburst – charakterystyczne wykończenie. W jego centrum znajduje się obszar jaśniejszego koloru (często pokazujący słoje drewna), który stopniowo ciemnieje w kierunku krawędzi. Kolor stanowi nawiązanie do klasycznego niemieckiego wykończenia stosowanego dawniej przy produkcji instrumentów smyczkowych. W praktyce umożliwia użycie drewna o mniej atrakcyjnym usłojeniu krawędzi;
white – klasyczna, szlachetna, jednolita biel. Może być wykończona na połysk, mat, brokat itp.;
black – czerń, która podobnie tak jak biel, może mieć najróżniejsze wykończenie;
natural – wykończenie podkreślające urodę naturalnego drewna.

Wybrane terminy związane z grą na gitarze

Znaki chromatyczne (akcydencje) – symbole używane do podnoszenia lub obniżania tonacji nuty w notacji standardowej. Symbolem jest krzyżyk (♯), bemol (♭) lub kasownik (♮).
Akcja – potoczna nazwa dla wysokości strun nad podstrunnicą.
Akord Barre („barowy”) – aby go zagrać, trzeba przytrzymać struny jednym palcem poprzez całą szerokość gryfu, dokładając kolejne dla uzyskania konkretnego akordu.
Arpeggio – sekwencja tonów akordowych.
Bending (podciąganie) – Technika, która wymaga dużej precyzji od gitarzysty, ponieważ źle wykonana jest przyczyną fałszowania na gitarze. Polega na właściwym podciągnięciu struny w poprzek gryfu, w taki sposób, aby dźwięk był wyższy odpowiednio o pół lub cały ton, czasami nawet o ćwierć tonu.
Feedback – dźwięk wytwarzany przez gitarę, wzmacniający jej własny dźwięk.
Flat – symbol (♭) oznaczający obniżenie nuty o 1 pół
Flażolet naturalny – Technika ta polega na delikatnym umieszczeniu opuszka któregoś z palców lewej dłoni na strunie dokładnie tuż nad progiem (nie dociskamy go do gryfu), następnie strunę na której chcemy wykonać flażolet należy szarpnąć.
Hammer-on – technika, która polega na zagraniu tylko pierwszego dźwięku na określonym progu, a kolejny dźwięk już bez szarpania struny uzyskasz energicznie uderzając opuszkiem.
Interwał – odległość między 2 nutami.
Legato – Kolejne dźwięki trzeba tutaj zagrać tak, aby nie było słychać między nimi jakiejkolwiek pauzy.
Muffled strings – stosunkowo prosta technika gitarowa, która polega na wytłumieniu strun delikatnie dotykając je palcami lewej ręki. Używana głównie przy wykonywaniu bicia, tworzy charakterystyczny perkusyjny efekt
Oktawa – interwał 12 półtonów lub 6 pełnych kroków.
Otwarta struna – struna grana bez naciskania progu.
Pick slide – Ślizg krawędzią kostki po strunie. Technika używana głównie przez gitarzystów metalowych, wykonywana najczęściej na mocno przesterowanej gitarze.
Pull-off – Polega na oderwaniu palca z danego progu po zagraniu dźwięku, ale w taki sposób, aby struna została jednocześnie szarpnięta przez opuszek tego palca.
Root – nuta odniesienia dla skali lub akordu.
Sharp – symbol (♯) oznaczający podniesienie nuty o 1 pół
Slide – ruch, w którym gra się nutę, a następnie przesuwa się ją w górę lub w dół na gryfie. Zagrywamy tylko pierwszy dźwięk a kolejny uzyskujemy przez przesunięcie palca wzdłuż gryfu.
Takt – segment zapisu, w którym wyznaczona jest liczba uderzeń (odcinki pięciolinii podzielone przez „kreski taktowe”).
Vibrato – Czyli wprawienie strunę w drgania (wibracje) przez położenie, któregoś z palców na progu i wykonywaniu nim odpowiednio szybkich ruchów

Akcesoria do gitary

Gitarzyści korzystają z wielu dodatków i akcesoriów, które mają niebagatelny wpływ na grywalność oraz brzmienie instrumentu. Do najczęściej używanych zaliczają się m.in.:

tuner (stroik) – urządzenie, które pomaga odczytać brzmienie każdej nuty i ocenić, czy jest prawidłowo nastrojona;
kapodaster – mechaniczny zacisk mocowany na gryfie. Skraca menzurę strun, dzięki czemu da się stworzyć dodatkowe „siodełko”, czy tzw. „próg zerowy” w dowolnym miejscu podstrunnicy;
kostka (piórko, plektron) – niewielkie, plastikowe, trójkątne akcesorium, przeznaczone do szarpania strun. Idealne dla początkujących, ponieważ zapobiega podrażnieniom i ranom, które mogą powstawać na nieprzyzwyczajonych palcach;
pasek – kawałek materiału/skóry, który pozwala zawiesić gitarę na ramieniu. Dzięki niemu można wygodnie grać na stojąco;
wajcha (bar tremolo / bar whammy) – wyjmowany metalowy drążek, który umieszcza się przy mostku gitary elektrycznej. Z jego pomocą można zmieniać wysokość strun podczas gry;
przyrząd do zmiany strun i obcinacz – specjalna maszynka ułatwiająca nawijanie strun oraz cążki przeznaczone do ich przycinania. Często są połączone w jednym akcesorium, jako 2w1.

Więcej przykładów i bardziej szczegółowe opisy niezbędnych dodatków znajdziesz w naszym artykule: „Akcesoria gitarowe dla początkującego”.

Tabulatura gitarowa

Tabulatura gitarowa

Fragment tabulatury utworu

Osoby początkujące zazwyczaj grają na gitarze nie z nut, ale z tzw. tabulatur. Określenie to odnosi się do prostego graficznego przedstawienia gryfu, najczęściej w postaci 6 przerywanych lub ciągłych linii. Za pomocą cyfr oznacza się na nich, na którym progu trzeba nacisnąć strunę, by wydobyć dany dźwięk (zero to gra na pustej strunie). Tabulatury czyta się standardowo, od lewej do prawej.

Warto wiedzieć, że w zapisie najgrubsza struna znajduje się na dole. Może wydawać się to dziwne, ponieważ z reguły patrzy się na kogoś grającego na gitarze. Kiedy zaś weźmie się instrument do ręki, E6 jest „najbliżej”, zaś każda coraz dalej. Taki zapis na tabulatorowej „sześciolinii” jest więc najbardziej logiczny, a do tego zgodny z kierunkiem zmian wysokości dzięków.

Chcesz opanować ten instrument? Sprawdź nasz poradnik: „Nauka gry na gitarze – ważna jest pasja, ale także cierpliwość”.

Jak tanio zdobyć gitarę do nauki gry wraz z akcesoriami?

Zakup gitary i wszystkich akcesoriów to duży wydatek, szczególnie dla osoby, która dopiero zaczyna swoją przygodę z tym instrumentem – ma prawo nie wiedzieć, jak się potoczy. Można co prawda kupić używany sprzęt, ale trudno jest znaleźć modele w naprawdę dobrym stanie. O wiele tańszym i bezpieczniejszym wyjściem jest wynajem.

Wypożyczalnia instrumentów online pozwala zdobyć gitarę wraz z osprzętem w ramach przystępnego, niewysokiego abonamentu miesięcznego. To doskonała opcja dla amatorów, ponieważ daje szansę na muzyczne eksperymenty bez zobowiązań, w dobrej cenie. Po upływie minimalnego okresu najmu można przedłużyć umowę, ale też wymienić sprzęt lub go oddać. Jeśli zaś nowe hobby przerodzi się w pasję, klient ma prawo wykupić gitarę – od razu lub w systemie ratalnym.

Jak przebiega proces najmu sprzętu muzycznego online?

Proces najmu sprzętu muzycznego online jest bardzo prosty. Przy wybranej gitarze znajduje się przycisk „Wynajmij” – przekierowuje do krótkiego formularza. Po jego wypełnieniu przygotowana zostaje umowa, którą zawiera się w całości zdalnie. Instrument następnie zostaje wysłany kurierem na wskazany adres albo przygotowany do odbioru w wybranym partnerskim sklepie muzycznym.

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszą aktualną ofertą gitar! Przy okazji można wypożyczyć także m.in. stojak, efekty czy wzmacniacz!