Historia rozwoju syntezatorów i samplerów

Trudno wyobrazić sobie współczesną muzykę bez instrumentów elektronicznych, a w szczególności syntezatorów i samplerów. Aktualnie są powszechnie wykorzystywane przez twórców niemalże wszystkich gatunków. Znacznie ułatwiają proces tworzenia utworów, ale też dały dostęp do zupełnie nowych brzmień. Jak to wszystko się zaczęło? Przybliżamy, jak wygląda historia rozwoju syntezatorów i samplerów!

Czym jest syntezator?

Zacznijmy od opisania tego, czym właściwie jest syntezator. Jest to instrument muzyczny z grupy elektrofonów elektronicznych, przeznaczony do imitowania i modyfikacji dźwięków instrumentów akustycznych, a także generowania syntetycznych brzmień. Urządzenie zawiera oscylatory, filtry i wzmacniacze kontroli napięciowej, które pozwalają wytwarzać nowe dźwięki.

Od jakiegoś czasu syntezatory są też wyposażone w sekwencer, czyli moduł przeznaczony do programowania urządzenia, by odtwarzało wybrane dźwięki zgodnie z ustaloną serią nut, czyli właśnie sekwencją.

Więcej o tym wyjątkowym sprzęcie muzycznym dowiesz się z naszego artykułu: „Syntezator – sprawdź czym jest i jak wybrać idealny model!”.

Krótka historia i rodzaje syntezatorów

Historia syntezatorów jest dłuższa niż mogłoby się wydawać. W tym wpisie przybliżymy tylko najważniejsze wynalazki, które przyczyniły się do wynalezienia i rozwoju tego niezwykłego sprzętu, który zrewolucjonizował muzykę współczesną.

Theremin (1919)

Za pierwszy na świecie syntezator uznaje się model wynaleziony w 1919 roku przez Leona Theremina. Najpierw nazwał go Aetherphone, ale ponieważ nazwa się nie przyjęła, zmienił ją na swoje nazwisko.

1919 Leon Theremin

Jest to unikalny instrument muzyczny, którego nie trzeba dotykać – wystarczy odpowiednio poruszać rękami w pobliżu dwóch anten. W ten sposób zakłóca się fale, regulując głośność i wysokość dźwięku.

Syntezator był powszechnie używany przy nagrywaniu filmów SF. Można usłyszeć go np. w piosence „Good Vibrations” grupy Beach Boys. Urządzenia tego typu są używane do dziś.

Ondes Martenot (1928)

Kolejnym ważnym wynalazkiem jest Ondes Martenot, którego twórcą był technik radiowy Maurice Martenot. Służąc podczas I Wojny Światowej zauważył, że wibracje produkowane przez lampy mogą być kontrolowane dzięki kondensatorowi. Pracował nad swoim wynalazkiem od 1919 roku przez kolejne 9 lat, kiedy w 1928 zaprezentował go w Operze Paryskiej.

Ondes Martenot (1928)

Ondes Martenot jest instrumentem monofonicznym, z trzema dyfuzerami: głównym (działa jako głośnik), rezonansowym oraz „metallique” (gong wprawiany w wibracje za pomocą silnika). Mobilna klawiatura pozwala kontrolować wibracje poprzez operowanie wstęgi z pierścieniem – częstotliwość jest ustalana poprzez odpowiednie ułożenie palca. Zakres brzmienia instrumentu to aż 7 oktaw.

Trautonium (1930)

W 1930 roku niemiecki inżynier dr Freidrich Adolf Trautwein zaprezentował światu swój wynalazek – Trautonium. Instrument był produkowany do 1935 roku przez firmę Telefunken. Sprzęt był powszechnie wykorzystywany przez znanych muzyków.

Trautonium (1930)

Urządzenie posiadało klawiaturę z drutu oporowego rozciągniętego na metalowej szynie, podłączoną do lampowego oscylatora. Naciskanie drutu powodowało zamykanie obwodu. Częstotliwość dostosowywało się poprzez odpowiednie ułożenie palca. Instrument miał zakres 3 okraw. Nietypowe działanie sprzętu pozwalało uzyskać interesujący ton.

Organy Hammonda (1935)

Ważnym wynalazkiem, który przyczynił się do rozwoju syntezatora, były organy elektroniczne. Na wyróżnienie w szczególności zasługuje jeden model z 1935 roku, nazywany Organami Hammonda. Urządzenie tworzy dźwięk dzięki wirującym tarczom, umieszczonym w przetwornikach elektromagnetycznych.

Organy Hammonda (1935)

Ze względu na jego budowę nie jest stricte sprzętem elektronicznym, a raczej elektromechanicznym.

Wynalazcą instrumentu był Laurens Hammond. Sprzęt miał stanowić tańszą alternatywę dla kościelnych organów, ale ich brzmienie zostało docenione przez muzyków jazzowych i bluesowych. Szybko zaczęto wykorzystywać je także w gospelu, soulu czy nawet rocku.

Najsłynniejszymi modelami Organów Hammonda były te oznaczone jako B3 i C3 z 1955 roku.

Organy Hammonda C3

Sprzęt z czasem stał się niezwykle popularnym instrumentem klawiszowym, szczególnie w latach 60. i 70. Grali na nim muzycy z tak słynnych zespołów, jak m.in. Deep Purple, Genesis czy Pink Floyd.

RCA Mark I (1959)

W 1959 roku inżynier elektronik Harry Olsen stworzył syntezator RCA Mark I. Urządzenie było zdecydowanie bardziej zaawansowane technicznie niż jego poprzednicy. Było sterowane za pomocą taśmy papierowej, na której zakodowane były nuty oraz frazy, zapisane w kodzie binarnym.

RCA Mark I (1959)

Wkrótce powstał ulepszony model, Mark II, w którym wykorzystywane były 24 nastawne oscylatory. Sprzęt był w stanie syntezować rozmaite brzmienia, w tym też sopran.

Mellotron (1963)

W drugiej połowie lat 60. próbowano wykorzystać unikalne właściwości taśmy magnetofonowej. Jednym z wyników tych eksperymentów był Mellotron, skonstruowany przez angielską firmę Streetly Electronics.

Mellotron (1963)

Instrument uznaje się za pierwowzór samplera. Nie używał on jednak próbek cyfrowych, a zapętlał dźwięki nagrane na taśmie magnetofonowej. Sprzętem zachwycili się m.in. Beatlesi. Obok Organów Hammonda był najpopularniejszym instrumentem tego typu w tamtych czasach.

Robert Moog (1963)

Jednym z najważniejszych wynalazców w historii syntezatorów (i muzyki elektronicznej w ogóle) jest inżynier Robert Moog. Stworzył on urządzenie modularne, które łączyło się ze sobą na kilka sposobów za pomocą przewodów – w pełni konfigurowalny syntezator analogowy.

Robert Moog (1963)

Nie był co prawda pierwszym wynalazcą który zaproponował takie rozwiązanie, ale opierając się na osiągnięciach swoich poprzedników stworzył standard budowy urządzeń tego typu.

Przełomem było wynalezienie w 1969 roku modelu Minimoog. Niewielkich rozmiarów sprzęt otworzył szereg nowych możliwości dla muzyków i artystów, zwalniając z konieczności korzystania z dużej ilości przewodów i kabli dzięki wprowadzeniu stałych połączeń oraz specjalnych przełączników. Instrument zawojował rynek muzyki popularnej.

Prophet 5 (1978)

Jeden z pierwszych syntezatorów polifonicznych, zdolnych do grania akordów. Wyróżniał się tym, że zastosowano w nim zminiaturyzowane układy scalone, co pozwoliło jeszcze zmniejszyć wymiary sprzętu.

Prophet 5 (1978)

Sprzęt mógł być bez problemu transportowany i wykorzystywany na scenie. Do tego dało się go programować – możliwe było zapisywanie brzmień w pamięci RAM.

New England Digital Synclavier (1977/8)

Pierwszy syntezator wprowadzający inną koncepcję syntezy dźwięku. W momencie produkcji był drogim eksperymentem i ciekawostką dostępną dla nielicznych, ale wprowadził wiele innowacji, które stanowiły inspirację dla twórców nowoczesnych instrumentów.

New England Digital Synclavier (1977:8)

Sprzęt wykorzystywał nową technologię generatorów wykorzystujących cyfrową syntezę dźwięku FM. Został także wyposażony w komputer sterujący parametrami programu, sekwencjami dźwięku, a także samplowaniem. Uznaje się go za pierwszy cyfrowy sampler, a także pierwszą cyfrową stację roboczą. Wielkim fanem instrumentu był m.in. Frank Zappa.

Fairlight CMI (1979)

Sprzęt uznawany za jeden z pierwszych samplerów cyfrowych. Z jego pomocą można było zastąpić skomplikowany proces zapętlania taśmy obróbką cyfrową.

Fairlight CMI (1979)

Dawał wiele możliwości w zakresie tworzenia i modyfikacji dźwięków, a także ich kontroli przy pomocy graficznego pióra świetlnego. Jean-Michel Jarre był zafascynowany tym urządzeniem i chętnie korzystał z niego przy tworzeniu utworów na swoje pierwsze albumy.

Emu Emulator (1980)

Dave Rossum wynalazł Emu Emulator ponieważ chciał znaleźć prostszy sposób samplowania. Sprzęt miał łatwy w obsłudze interfejs, a przy tym miał niższą cenę niż popularne wtedy urządzenia tego typu.

Emu Emulator (1980)

W 1984 roku premierę miał model Emulator II, który posiadał dłuższe czasy samplowania i umożliwiał multisamplowanie, a także miał wbudowany sekwencer. Brzmienie tego instrumentu zdefiniowało muzykę lat 80. Co ciekawe, zespół Depeche Mode do dzisiaj koncertuje z tym sprzętem.

Roland TB-303 (1981)

Instrument kluczowy dla muzyki techno. Jego unikalny rezonans filtra stał się jednym z podstawowych, charakterystycznych brzmień dla tego gatunku.

Roland TB-303 (1981)

Co ciekawe, pierwotnie miał imitować gitarę basową, ale dźwięk ten nie był zbyt udany. Dzięki muzykom techno sprzęt zamiast porażki, osiągnął sukces.

Yamaha DX7 (1983)

Jeden z najsłynniejszych syntezatorów korzystających z syntezy FM. Technologia ta pozwalała wytwarzać dźwięki dawniej dostępne tylko dla bardzo drogich sprzętów. Instrument był prostym w obsłudze syntezatorem cyfrowym, współpracującym z innymi modułami brzmieniowymi dzięki interfejsowi midi.

Yamaha DX7 (1983)

Ze względu na swoją przystępną cenę (mniej niż 2000 $) stał się jednym z najlepiej sprzedających się syntezatorów i co za tym idzie, jednym z najsłynniejszych na rynku.

Roland D-50 (1987)

Zaliczany do najpopularniejszych syntezatorów lat 80. Jeden z pierwszych modeli z wbudowaną pamięcią ROM z samplami, które można było wykorzystywać zamiast oscylatorów.

Roland D-50 (1987)

Był również wyposażony w moduł efektów, takich jak pogłos, chorus i equalizer. Posiadał specjalny joystick, umożliwiający manipulowanie brzmieniem.

Yamaha VL1 (1993)

Pierwszy syntezator z zastosowaniem techniki modelowania dźwięku, co pozwalało np. świetnie imitować saksofon.

Yamaha VL1 (1993)

Urządzenie zapoczątkowało modę na tworzenie sprzętów z taką technologią.

Jak tanio zdobyć syntezator lub sampler?

Tworzysz muzykę i chciałbyś mieć własny syntezator lub sampler? Sprzęt dobrej jakości jest dość drogi. Jeśli nie masz akurat gotówki albo przed zakupem chcesz przetestować kilka modeli, skorzystaj z najmu!

Vibe.pl to ogólnopolska wypożyczalnia online, z szeroką ofertą rozmaitych sprzętów. Posiadamy także duży katalog instrumentów oraz sprzętów muzycznych. Wybierz produkt i wypełnij formularz. Za niewielką miesięczną opłatą będziesz mógł do woli korzystać z zamówionego syntezatora. Zostanie do Ciebie dostarczony kurierem albo przygotowany do odbioru w pobliskim partnerskim sklepie muzycznym.

Po upływie minimalnego okresu najmu decydujesz, co dalej. W każdej chwili możesz oddać albo wymienić sprzęt. Jeśli jednak wyjątkowo Ci się spodoba, masz możliwość jego wykupu na własność – wtedy wpłacasz ustaloną kwotę albo wynajmujesz go dalej, aż spłacisz całość w ratach abonamentu.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą pełną ofertą syntezatorów i samplerów!